Toksik İlişkide Olduğumu Nasıl Fark Edebilirim?

Toksik ilişki, kişinin yaşadığı duygusal, fiziksel ve psikolojik açıdan zorlanmasına neden olan ve sağlıksız bir ilişki biçimidir. Bu tür ilişkilerde, duygusal bağ kurduğumuz kişiye yüklediğimiz anlamlar, ilişkimizin devamını sağlama konusunda etkili olabilir. Ancak, kişi sağlıksız bir ilişki içerisinde olduğunu fark etmekte genellikle zorluk çeker. Çünkü bu farkındalık çoğunlukla bilinçdışı savunma mekanizmaları ve geçmiş deneyimlerin etkisiyle engellenir.

Geçmişte güvensiz ilişki deneyimleri yaşamış bireyler, toksik ilişki dinamiklerini normalleştirebilir. Bu, manipülasyon, duygusal sömürü ya da şiddet gibi sağlıksız davranışları kabullenmelerine yol açabilir. Düşük özsaygı ve içsel değer eksiklikleri de kişinin kendini değersiz hissetmesine, dolayısıyla değerli hissetmek için sağlıksız bir ilişkide kalmaya devam etmesine sebep olabilir. Çünkü kişi ancak ve ancak ona değersiz hissettiren kişinin tekrar değerli hissettirdiğini gördüğünde kendi öz saygısının yükseldiğini ve değerli olduğunu kabul eder. Toksik bir ilişki içerisindeyken kişi, sürekli olumsuz duygular içinde olmasına rağmen bunları normalleştirme eğiliminde olabilir.

Toksik bir partnerin olumsuz davranışlarını "geçici bir durum" veya "sevgi" olarak rasyonalize etmek, kişiyi bu ilişkiye devam etmeye iter. "Beni seviyor, sadece kötü bir dönemden geçiyor" gibi düşünceler, ilişkide kalmaya devam etmenin gerekçesi haline gelir. Ayrıca, bir kişi, "kurtarıcı" olma arzusuyla partnerinin olumsuz davranışlarını değiştirebileceğine inanarak, sağlıksız ilişkisini sürdürmeye devam edebilir. Burada toksik bir ilişkinin içinde var olmaya çalışan kişinin asıl arzusunu görebiliriz. Arzusu daha önce onu sevmemiş, terk etmiş ya da ihmal etmiş anne ya da baba rolüne yerleştirdiği ve onu değiştiremediği küçük bir çocuğun çığlığıdır.

İdealize etme süreci de önemli bir rol oynar. Karşımızdaki kişiyi idealize etmek, yani gerçek dışı bir şekilde onu yüceltmek, "Ya onun gibi birini bir daha bulamam?" gibi düşünceleri doğurur. Ancak burada bahsedilen "onun gibi" olgusu, sadece onunla geçirdiğimiz ve sevildiğimiz anlardan ibarettir. Bu da partneri gerçekte olduğu gibi görmememize yol açar. Aynı şekilde, kültürel etkiler ve toplumsal baskılar da ilişkiye devam etme kararı üzerinde etkili olabilir. Örneğin, "5 yıldır sevgiliyiz, onunla birçok şey yaşadım ondan ayrılamam, evlenince düzelir." gibi düşünceler, ilişkiye devam etme isteğini pekiştirebilir.

Toksik bir ilişkide olan birinden duyabileceğiniz sözler şu şekilde olabilir:

Ona son kez şans veriyorum bir daha olursa ayrılacağım.

Uzun zamandır beraberiz, çok fazla şey yaşadık onu nasıl unutacağım?

Yalnız kalmak istemiyorum.

Bu defa çok pişman eminim her şey düzelecek

Beni çok seviyor sadece öfke problemi var.

Tutkulu bir ilişkide zaten kavga olur.

Gerekirse onunla mutsuz olurum.

Yanyanayken çok iyiyiz uzaklaşınca her şey berbat oluyor.

Benim dışımda kimse ona dayanamazdı.

Bu defa bitti, dönüşü yok.

Bilinçdışı savunma mekanizmaları, farkındalık geliştirilmesini engelleyebilir. İnkâr, ya da partnerin kişinin kendisini tartışmadan sorumlu tutması ve haksız olduğuna ikna etme çabası kişinin ilişkiye dair gerçekleri kabul etmesini zorlaştırır. Birçok kişi, partnerinin olumsuz davranışlarını "abarttığını" ya da "aslında o kadar da kötü bir şey yapmadığını" düşünerek kendini suçlayabilir. Gaslighting ise, partnerin kişinin duygu ve düşüncelerine karşı güvensizlik duymasına yol açabilir. Örneğin, partneri "abartıyorsun" ya da "yanlış hissediyorsun" gibi ifadelerle, bireyin gerçeklik algısını sarsabilir.

Sonuç olarak, toksik bir ilişkiyi fark edebilmek, dışarıdan bir bakış açısı veya profesyonel destek gerektirebilir. Kişinin ilişkisinin sağlıklı olup olmadığını anlayabilmesi için objektif bir bakış açısına sahip olması önemlidir. Farkındalık geliştirebilmek, hem duygusal hem de psikolojik sağlığımız açısından kritik bir adımdır.